Poziv Istine
لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ ۖ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ
“Niko nije kao On! On sve čuje i sve vidi.”(Eš-Šura, 11.)
Ovaj ajet potvrđuje dva velika Allahova imena: Es-Semi’ i El-Basir (Onaj koji sve čuje i vidi) , kao i savršene osobine koje proizlaze iz navedenih imena, osobina sluha i vida. Allah, tebareke ve te’ala, čuje i vidi onako kako to priliči Njegovoj veličini i ugledu. Ovim ajetom se odgovara mu’atillima (onima koji negiraju Allahova lijepa imena i savršena svojstva).
Allahov govor:
لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ
“Niko nije kao On!”,
je opća negacija postojanja nekoga sličnog Njemu, tako da ovim dijelom ajeta odgovaramo antropomorfistima – onima koji Allahova svojstva poistovjećuju sa svojstvima stvorenja (ehlut-temsil). Ne postoji neko ko je sličan Allahu u Njegovom veličanstvenom Biću, znanju, vidu, sluhu, moći, snazi, opskrbi, veličini i svim drugim savršenim osobinama koje Mu pripadaju.
Imam Eš-Ševkani, rahimehullah, u komentaru ovog ajeta, rekao je: “Ko shvati i razumije ovaj plemeniti ajet istinskim i pravim razumijevanjem, zatim razmisli o njemu na pravi način, takav će moći ići stazom upute koja je kristalno jasna, njemu neće naškoditi oni koji se suprotstavljaju tom jasnom putu u poglavlju Allahovih osobina.
Njegova pronicljivost i oštroumnost povećat će se onoga trenutka kada razmisli o dijelu ajeta:
وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ
‘On sve čuje i sve vidi.’ Ovo je potvrda koja je došla nakon opće negacije mumasele (poistovjećivanja Allahovih osobina sa osobinama stvorenja), koja sadrži jekin – čvrsto ubjeđenje, šifa – lijek za dušu i grudi, i život srca. Obrati pažnju, ti koji tragaš za istinom, i razmisli o ovom jasnom i jakom dokazu! S njim ćeš polomiti i zdrobiti mnoge novotarije, smrvit ćeš vođe zablude, suprotstavit ćeš se svim frakcijama ehlul-kelama – apologetičara. Još kad tome dodaš ajet u kojem Uzvišeni Allah kaže:
وَلَا يُحِيطُونَ بِهِ عِلْمًا
‘…a oni znanjem ne mogu Njega obuhvatiti’ (Taha, 110.) itd!” (Eš-ševkani, Fethul-kadir)
Allah, tebareke ve te’ala, kaže:
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَىٰ أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ ۚ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا
“Allah vam zapovijeda da odgovorne službe onima koji su ih dostojni povjeravate i kada ljudima sudite da pravično sudite. Uistinu je divan Allahov savjet! A Allah doista sve čuje i vidi.” (En-Nisa, 58)
Prenosi se da je Ebu Hurejre, radijallahu anhu, proučio ovaj ajet: “Allah vam doista naređuje da povjerenje dajete onima koji su ga dostojni…”, do riječi: “Uistinu je divan Allahov savjet! A Allah doista sve čuje i vidi”, stavljajući palac na uho, a prst do njega na oko, rekavši: “Čuo sam da ga je ovako učio i Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, stavljajući prste ovako!” (Ebu Davud, Ibn Hibban u svom Sahihu, Ibn Huzejme u Kitabu-Tevhid, Ibn Betta u El-Ibani, Ibn Kesir u Tefsiru, Ibn Ebu Hatim u Tefsiru, a Ibn Hadžer u Fethul-bariju kaže da lanac prenosilaca odgovara uvjetima Muslima.)
Šejh Ibn Usejmin, rahimehullah, rekao je: “Ovaj hadis potvrđuje osobine sluha i vida, a ne oka i uha. Postoje druge predaje koje potvrđuju oko, a što se tiče uha, stav ehli-sunneta je da ga niti negiraju, a niti potvrđuju, jer nije došlo jasno u šerijatskim tekstovima.” (Šerhu Akidetul-Vasitijje.)
Shodno ovom Ebu Hurejrinom postupku, nameće se pitanje: Da li ćemo mi ovako postupiti, staviti palac u uho?
Šejh Ibn Usejmin, rahimehullah, kaže: “Jedan dio učenjaka smatra da se može tako postupiti, jer mi nismo upućeniji, niti bolji od Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, zato treba raditi ono što je on, sallallahu alejhi ve sellem, radio.
Također, nismo oprezniji od Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da ne dodamo ili opišemo Allaha, tebareke ve te’ala, onim što Mu ne dolikuje.
Drugo mišljenje učenjaka jeste da nema potrebe da se to čini, kada znamo da je cilj takvog postupka bio potvrđivanje navedenih Allahovih osobina išaretom.
Posebno to ne treba raditi ako će to kod prisutnih prouzrokovati pomisao na temsil (poistovjećivanje Allahovih osobina sa osobinama stvorenja).
Shodno tome, kada se obraćamo običnim masama, koje bi mogle takvo nešto pomisliti, treba biti na oprezu, jer svako mjesto ima svoj način obraćanja, odnosno ono što priliči da se kaže na dotičnom mjestu. Isti je slučaj i sa hadisom koji bilježi imam Muslim u kojem Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kaže:
‘Allah će uzeti nebesa i Zemlju Svojom rukom, i kazati: ‘Ja sam Allah’ – skupljajući i pružajući prste Svoje ruke – ‘Ja sam Vladar’.” Nakon toga prenosilac hadisa je rekao: ‘Zatim se zatresao minber sa Poslanikom, sallallahu alejhi ve sellem, pa smo pomislili da će se srušiti sa njim.’ (Muslim)” (Šerhu Akidetul-Vasitijje.)
Navedeni ajeti potvrđuju Allahova savršena svojstva sluha i vida koja proizlaze iz navedenih veličanstvenih imena Es-Semi’ i El-Basir, i to je stav ehli-sunneta vel-džemata.
Iz navedenog zaključujemo:
• Mu’tezili smatraju da je Allah Es-Semi’, bez sem’a (svojstva sluha), da je El-Basir, bez besara (svojstva vida) i sl. Ovakva tvrdnja je veliki džehl, neznanje, zabluda i ilhad (nevjerstvo, iskretanje i izvrtanje Allahovih imena i savršenih osobina).
• Ispravno je da je Allah opisao Sebe imenima Es-Semi’, El-Basir, koji posjeduje savršene osobine sluha, vida i dr. Allah, subhanehu ve te’ala, kaže:
أَمْ يَحْسَبُونَ أَنَّا لَا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَنَجْوَاهُمْ ۚ بَلَىٰ وَرُسُلُنَا لَدَيْهِمْ يَكْتُبُونَ
“Zar oni misle da Mi ne čujemo šta oni nasamo razgovaraju i kako se među sobom dogovaraju? Čujemo Mi, a izaslanici Naši, koji su uz njih, zapisuju.” (Ez-Zuhruf, 80.)
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۖ مَا يَكُونُ مِنْ نَجْوَىٰ ثَلَاثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَلَا أَدْنَىٰ مِنْ ذَٰلِكَ وَلَا أَكْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُوا ۖ ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
“Nema tajnih razgovora među trojicom a da On nije četvrti, niti među petericom a da On nije šesti, ni kad ih je manje ni kad ih je više, a da On nije s njima gdje god oni bili; On će ih na Sudnjem danu obavijestiti o onome što su radili, jer Allah sve dobro zna.” (El-Mudžadele, 7.)
Ma koliko tiho i na tajnom mjestu izgovorio i prikrio se od pogleda stvorenja, Stvoritelj čuje i vidi.
• Njegovo svojstvo sluha nije poput sluha stvorenja.
• Svojstvo stvorenja je ograničeno i poklonjeno od strane Stvoritelja.
• Svojstva Allahovog sluha i vida su vječna svojstva koja su uvijek pri Njemu, od osobina Njegovog veličanstvenog Bića, oduvijek i zauvijek.
Vjerovanje u navedena Allahova savršena svojstva ostavlja trag na čovjeka, jer kada čvrsto vjeruje da Allah sve vidi i da sve čuje, ostvaruje svijest da Allah motri i prati njegovo stanje. Jer, onaj koji čvrsto vjeruje, koji je svjestan navedenih osobina, vodit će računa o svom govoru i postupcima. Međutim, ova svijest slabi onoga trenutka kada oslabi svijest o navedenim svojstvima. Mnogo je ajeta u Kur’anu koji pojašnjavaju navedene Allahove osobine:
قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِي تُجَادِلُكَ فِي زَوْجِهَا وَتَشْتَكِي إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ يَسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَا ۚ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ
“Allah je čuo riječi one koja se s tobom o mužu svome raspravljala i Allahu se jadala – a Allah čuje razgovor vaš međusobni, jer Allah, uistinu, sve čuje i sve vidi.” (El-Mudžadele, 1.)
لَقَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ وَنَحْنُ أَغْنِيَاءُ ۘ سَنَكْتُبُ مَا قَالُوا
“Allah je čuo riječi onih koji su rekli: ‘Allah je siromašan, a mi smo bogati!’ Naredit ćemo Mi da se pribilježi ono što su oni rekli.” (Ali Imran, 181.)
قَالَ لَا تَخَافَا ۖ إِنَّنِي مَعَكُمَا أَسْمَعُ وَأَرَىٰ
“‘Ne bojte se!’, reče On, ‘Ja sam s vama, Ja sve čujem i vidim.”‘ (Taha, 46.)
أَلَمْ يَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ يَرَىٰ
“Zar on ne zna da Allah sve vidi?” (El-‘Alek, 14.)
الَّذِي يَرَاكَ حِينَ تَقُومُ
وَتَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ
“Koji te vidi kada ustaneš, da sa ostalima molitvu obaviš.” (Eš-Šu’ara, 218-219.)
وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ ۖ وَسَتُرَدُّونَ إِلَىٰ عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ
“l reci: ‘Trudite se! Allah će trud vaš vidjeti, a i Poslanik Njegov i vjernici, i vi ćete biti vraćeni onome koji zna nevidljivi i vidljivi svijet, pa će vas o onome što ste radili obavijestiti.”‘ (Et-Tevbe. 105.)
_________________________________________
Iz knjige: Svojstva Milostivog – Sanel Ramić, prof.
